Những thông tin hữu ích về quy hoạch đất khoáng sản hiện nay

Tài nguyên thiên nhiên là những vật phẩm quý báu đối với đời sống của con người và khoáng sản là một bộ phận không nhỏ trong số đó. Ở Việt Nam cũng như nhiều nước trên thế giới, khoáng sản được xem là một nguồn lực quan yếu để tạo động lực xúc tiến sự phát triển. nên chi, vấn đề xây dựng, thực hiện quy hoạch đất khoáng sản luôn được xác định là một nhiệm vụ trọng tâm và ưu tiên hàng đầu.

Khoáng sản là gì?

Khoáng sản là những dạng vật chất tồn tại dưới nhiều khác nhau (rắn, lỏng, khí) như: sắt, than, đá, vàng, titan, cao lanh,… Có rất nhiều cách hiểu khác nhau về định nghĩa khoáng sản là gì, tuy nhiên, có thể hiểu bao quát như sau: “Khoáng sản là sự điển tích tự nhiên của các khoáng chất ở thể rắn, lỏng, khí ở trên hoặc trong vỏ trái đất, có hình thái, số lượng và chất lượng đáp ứng các yêu cầu tối thiểu về cho phép vỡ hoang, sử dụng, có khả năng đem lại giá trị kinh tế ở hiện tại hoặc tương lai.”

Ở Việt Nam, khai thác khoáng sản là một khái niệm đã được luật hóa. Theo Luật khoáng sản năm 2010 thì: “phá hoang khoáng sản là hoạt động nhằm thu hồi khoáng sản, bao gồm xây dựng căn bản mỏ, khai đào, phân loại, làm giàu và các hoạt động khác có liên hệ”.

Định nghĩa quy hoạch đất khoáng sản

Quy hoạch đất có thể hiểu đơn giản là ắt các biện pháp được vận dụng để phân phối nguồn đất đai phục vụ cho các hoạt động liên hệ đến khoáng sản như: dò xét, khẩn hoang, chế biến, tích, dùng,… dưới các hoạt động mang tính chất pháp chế và quản lý của quốc gia, nhằm tổ chức các cách thức dùng đất khoáng sản hiệp với đường lối chính trị, chiến lược phát triển kinh tế và tình hình từng lớp của tổ quốc.

Nội dung quy hoạch chi tiết

Về mục đích quy hoạch đất khoáng sản

– Mục tiêu dò hỏi: thăm dò về khối lượng, chất lượng dò hỏi đối với khu vực có khoáng sản, trữ lượng, tài nguyên phù hợp với trữ lượng khoáng sản huy động vào vỡ hoang và các tính chất kỹ thuật khác với mỗi loại khoáng sản, dự án thăm dò cụ thể;

– Mục tiêu phá hoang: Sản lượng khoáng sản khai khẩn hạp với tài nguyên, trữ lượng khoáng sản phục vụ nhu cầu vật liệu cho hoạt động chế biến, dùng trong nước hay xuất khẩu với công nghệ đương đại, hà tiện và bảo vệ tài nguyên, môi trường, có tính khoa học với sự phân bố tài nguyên, loại khoáng sản hay dự án cụ thể;

– đích chế biến: Tính chi tiết sản lượng, loại hình sản phẩm khoáng sản qua chế biến, các thuộc tính cần đáp ứng về công nghệ, nêu cao tính tần tiện vật liệu, bảo vệ môi trường, nguồn năng lượng đối với từng loại khoáng sản hay dự án cụ thể;

– Mục tiêu sử dụng: Phái đáp ứng nhu cầu về khoáng sản trong nước và xuất khẩu, riêng với với các sản phẩm khoáng sản sau chế biến thì đảm bảo phù hợp với tính chất của từng loại khoáng sản và quy định, chính sách của Nhà nước có liên tưởng đến khoáng sản.

Khuôn khổ quy hoạch về khoáng sản

– Phạm vi quy hoạch: Quy hoạch về hoạt động thăm dò, vỡ hoang, chế biến hay dùng cho các loại khoáng sản, trừ các loại khoáng sản như: dầu khí, than đá, than bùn, quặng phóng xạ (urani, thori…), khoáng sản làm vật liệu xây dựng, những loại khoáng sản phân tán nhỏ lẻ theo quy định của luật pháp hiện hành về khoáng sản.

– Ranh giới quy hoạch là khu vực có phân bố khoáng sản, chế biến khoáng sản trên phần diện tích đất liền của cả nước.

Đối tượng của quy hoạch về khoáng sản

Các loại khoáng sản trong diện quy hoạch có thể chia thành các nhóm như sau: Nhóm quặng chì, kẽm; Nhóm quặng thiếc, vonfram và antimon; Nhóm khoáng vật mica, pyrit, quarzit, thạch anh, silimanit, sericit, vermiculit và các loại khoáng sản: Quặng apatit, Quặng bôxit, Quặng sắt, Quặng titan; Nhóm quặng vàng, đồng, niken, molipđen; Nhóm khoáng vật công nghiệp: serpentin, barit, grafit, fluorit, bentonit, diatomit và talc; Nhóm quặng cromit, mangan; Nhóm quặng đá quý, đất hiếm; Nhóm nước khoáng, nước nóng tự nhiên; Nhóm khoáng chất nguyên liệu đá vôi trắng (cẩm thạch trắng), magnezit.

Nội dung lập quy hoạch về khoáng sản

– Thu thập và tổng hợp, xử lý nguồn thông báo, dữ liệu nhằm phục vụ lập quy hoạch:

• Thu thập thông tin và dữ liệu;
• Khảo sát thông tin thực địa;
• Tổng hợp xử lý các thông báo và dữ liệu;
• Lập vắng kết quả.

– Phân tích và đánh giá điều kiện địa lí, tự nhiên, điều tra và thăm dò hiện trạng khai khẩn, chế biến và dùng các loại khoáng sản thuộc Phạm vi đất quy hoạch:

• Tiềm năng tài nguyên khoáng sản đã tìm thấy;
• Hiện trạng khoáng sản;
• Hiện trạng bảo vệ môi trường;
• Hiện trạng khoa học công nghệ và nguồn nhân lực.

– Đánh giá về tình hình thực hiện kỳ quy hoạch trước:

• Kết quả các Mục tiêu quy hoạch đạt được;
• Các thành quả, hạn chế, kinh nghiệm.

– Đánh giá tác động của việc dò la, khai hoang, chế biến và sử dụng khoáng sản:

• Tác động đến kinh tế – từng lớp;
• Tác động đến thứ tự xã hội, quốc phòng, an ninh;
• Tác động đến môi trường, hệ sinh thái;
• Tác động của các sự cố môi trường;
• Tác động đến quy hoạch phát triển hạ tầng;
• Tác động của tiến bộ khoa học.

– phân tách và đánh giá tác động của các chủ trương, chính sách liên tưởng đến khoáng sản.

– Phân tích và đánh giá các tác động tới hoạt động khoáng sản:

• Dự báo các tác động của phát triển kinh tế – tầng lớp;
• Dự báo các tác động của tiến bộ khoa học;
• Dự báo nhu cầu sử dụng khoáng sản;
• Dự báo về tình hình giá các loại khoáng sản.

– Xây dựng, chọn lựa phương án quy hoạch:

• ăn nhập với dự báo phát triển kinh tế – tầng lớp;
• Quy hoạch phát triển các nhóm hay loại khoáng sản cụ thể;
• Khoanh định các khu vực cấm, các khu vực hạn chế, các khu vực dò hỏi, khai hoang và chế biến khoáng sản;
• Xây dựng, đề xuất quy hoạch ngành khoáng sản.

Quy định của luật pháp về quy hoạch đất khoáng sản

Điều 152 Luật Đất đai năm 2013 quy định đất dùng cho hoạt động khoáng sản như sau:

“1. Đất dùng cho hoạt động khoáng sản bao gồm đất để thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản và khu vực các công trình phụ trợ cho hoạt động khoáng sản và chuồng xí an toàn trong hoạt động khoáng sản.

2. Đất để dò hỏi, khai khẩn khoáng sản được Nhà nước cho thuê đối với tổ chức, cá nhân, người Việt Nam định cư ở nước ngoài, doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài được phép thực hành dự án dò xét, khẩn hoang khoáng sản.

Đất để làm mặt bằng chế biến khoáng sản thuộc loại đất sản xuất, kinh dinh phi nông nghiệp có chế độ sử dụng đất như đất thương mại, dịch vụ, đất cơ sở sản xuất phi nông nghiệp quy định tại Điều 153 của Luật này.

3. Việc sử dụng đất cho hoạt động khoáng sản phải tuân theo các quy định sau đây:

a) Có giấy phép hoạt động khoáng sản và quyết định cho thuê đất để thăm dò, khai thác khoáng sản hoặc quyết định cho thuê đất để làm mặt bằng chế biến khoáng sản của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của Chính phủ;

b) thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường, xử lý chất thải và các biện pháp khác để không gây thiệt hại cho người dùng đất trong khu vực và xung quanh;

c) sử dụng đất phù hợp với tiến độ thăm dò, khai hoang khoáng sản; người dùng đất có trách nhiệm trả lại đất đúng với tiến độ dò hỏi, vỡ hoang khoáng sản và thể lớp đất mặt được quy định trong giao kèo thuê đất;

d) Trường hợp thăm dò, khai khẩn khoáng sản mà không dùng lớp đất mặt hoặc không ảnh hưởng đến việc dùng mặt đất thì không phải thuê đất mặt.”

Đối với quy hoạch khoáng sản, tại Điều 10 Luật Khoáng sản năm 2010 đã nêu rõ quy hoạch khoáng sản bao gồm:

“a) Quy hoạch điều tra căn bản địa chất về khoáng sản;

b) Quy hoạch dò xét, khai phá khoáng sản chung cả nước;

c) Quy hoạch khẩn hoang, sử dụng từng loại, nhóm khoáng sản làm vật liệu xây dựng cả nước và quy hoạch khai hoang, sử dụng từng loại, nhóm khoáng sản khác cả nước;

d) Quy hoạch thăm dò, phá hoang, dùng khoáng sản tỉnh, thị thành trực thuộc trung ương.”

Trong đó, nội dung quy hoạch điều tra căn bản địa chất về khoáng sản, tức là rà các vấn đề hệ trọng đến nguồn đất có khoáng sản như sau:

“Điều tra, phát hiện khoáng sản cùng với việc lập bản đồ địa chất khu vực, địa chất tai biến, địa chất môi trường, địa chất khoáng sản biển, bản đồ chuyên đề và nghiên cứu chuyên đề về địa chất, khoáng sản; Đánh giá tiềm năng khoáng sản theo loại, nhóm khoáng sản và theo cấu trúc địa chất có triển vọng nhằm phát hiện khu vực có khoáng sản mới. Bộ Tài nguyên và Môi trường quy định chi tiết nội dung điều tra căn bản địa chất về khoáng sản; thủ tục giám định, duyệt đề án, ít kết quả điều tra căn bản địa chất về khoáng sản.Việc lập quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản phải bảo đảm các nguyên tắc sau đây: hiệp với chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế – từng lớp, quốc phòng, an ninh, quy hoạch vùng, chiến lược khoáng sản; Định hướng cho quy hoạch dò xét, khai phá khoáng sản chung cả nước.”

Việc cấp Giấy phép khai hoang khoáng sản phải đảm bảo các nguyên tắc sau đây:

Thứ nhất là, Giấy phép khai thác khoáng sản chỉ được cấp ở khu vực không có tổ chức, cá nhân đang dò xét, khai phá khoáng sản hợp pháp và không thuộc khu vực cấm hoạt động khoáng sản, khu vực lâm thời cấm hoạt động khoáng sản, khu vực dự trữ khoáng sản nhà nước.

Thứ hai là, không chia cắt khu vực khoáng sản có thể đầu tư khẩn hoang hiệu quả ở quy mô lớn để cấp Giấy phép khẩn hoang khoáng sản cho nhiều tổ chức, cá nhân chủ nghĩa vỡ hoang ở quy mô nhỏ.

Khoản 3 Điều 11 Luật Khoáng sản năm 2010 quy định quy hoạch điều tra căn bản địa chất về khoáng sản phải có các nội dung chính sau đây:

“a) Lập bản đồ địa chất và điều tra khoáng sản trên nền bản đồ địa hình tỷ lệ 1:50.000; xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu thông báo về địa chất, khoáng sản;

b) Đánh giá tiềm năng từng loại, từng nhóm khoáng sản; xác định vùng có triển vọng về khoáng sản;

c) Đánh giá kết quả thực hành quy hoạch điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản kỳ trước;

d) Xác định quy mô đầu tư, nhu cầu về thiết bị, kỹ thuật, phương pháp Phân tích, thí điểm phục vụ điều tra cơ bản địa chất về khoáng sản;

đ) Giải pháp, tiến độ tổ chức thực hành quy hoạch.”

Theo Điều 44 Luật Đất đai năm 2013 thì thẩm quyền giám định quy hoạch đất khoáng sản được quy định như sau:

“1. Thẩm quyền thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất:

a) Thủ tướng Chính phủ thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất cấp nhà nước.

Bộ Tài nguyên và Môi trường có bổn phận giúp Hội đồng giám định trong quá trình giám định quy hoạch, kế hoạch dùng đất;

b) Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất quốc phòng, an ninh và quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cấp tỉnh.

Cơ quan quản lý đất đai ở trung ương có bổn phận giúp Hội đồng thẩm định trong quá trình giám định quy hoạch, kế hoạch dùng đất;

c) chủ toạ Ủy ban dân chúng cấp tỉnh thành lập Hội đồng thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất cấp huyện.

Cơ quan quản lý đất đai cấp tỉnh, cấp huyện có nghĩa vụ giúp Hội đồng giám định trong quá trình thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất.

2. Hội đồng thẩm định quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất các cấp có trách nhiệm thẩm định và gửi thông tin kết quả thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất đến cơ quan tổ chức lập quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất quy định tại Điều 42 của Luật này; cơ quan tổ chức lập quy hoạch, kế hoạch dùng đất có nghĩa vụ tiếp thu, giải trình theo nội dung thông tin kết quả giám định quy hoạch, kế hoạch dùng đất.

Trong trường hợp cấp thiết, Hội đồng thẩm định quy hoạch, kế hoạch dùng đất tổ chức kiểm tra, khảo sát thực địa các khu vực dự kiến chuyển mục đích dùng đất…”

Như vậy, quy hoạch về đất khoáng sản hiện thời là một vấn đề có tính cần thiết, là động lực tạo ra các sản phẩm từ khoáng sản phục vụ các nhu cầu trong đời sống của con người. Việc quy hoạch đất khoáng sản, hoạt động liên quan đến khoáng sản phù hợp không chỉ góp phần bảo vệ nguồn đất, nguồn khoáng sản, mà còn gián tiếp phân bổ và dùng có hiệu quả nguồn nhân lực lao động trong xã hội cho các mục đích kinh tế khác.